دسته بندی ها

کود دامی

کود دامی

لیست انواع کود های دامی تعاونی به کشت به صورت ذیل دست بندی گردیده است:

 
 
 

کودهای دامی :

منظور از کود دامی مجموعه ای از مواد بستری، ادرار و مدفوع گاو ، گوسفند ، مرغ یا هر حیوان دیگری است که از محل نگهداری آنها بدست می آید. درصد مواد غذایی کود دامی و کیفیت فیزیکی آن به عواملی مثل نوع حیوان، کیفیت مواد بستری، میزان پوسیدگی کود، تغذیه دام ، میزان سدیم و مقدار بذر علفهای هرز، اسپور بیماریها، لارو و تخم حشرات، شن و خاک دارد.درصد ازت کود گاوی بیشتر از کود گوسفندی و کود مرغی است. ولی درصد فسفر و پتاسیم کود مرغی از کود گاوی و کود گوسفندی بیشتر است.
درصد مواد غذایی کودها به تغذیه دام بستگی دارد. مثلاً چنانچه جیره غذایی دام از نظر یک عنصر ضعیف باشد، کود حاصله نیز به طریق اولی از نظر آن عنصر ضعیف خواهد بود و یا مثلاً هر چه درصد فیبر جیره غذائی بیشتر باشد درصد فیبر مدفوع نیز زیادتر خواهد بود. فراوانی ترکیبات آلی ازت دار ساده در کود دامی تازه بسیار مساله ساز است. تجزیه سریع این مواد سبب آزاد شدن آمونیاک و تجمع آن در مجاورت ریشه ها گشته و موجب مسمومیت گیاه می گردد. پوسیدگی اولیه کود این مشکل را مرتفع می سازد بهمین جهت هیچ گاه نباید کود دامی تازه را به محصول کاشته شده داد.
زیادی املاح در کود نیز می تواند از طریق ایجاد پتانسیل اسمزی و یا مسمومیت مستقیم گیاه مساله ساز باشد. بنابراین وجود مقدار متعادلی از عناصر غذائی و عدم زیادی عناصری مثل سدیم در کود دامی مطلوب می باشد. کیفیت مواد بستری نیز نقش مهمی در کیفیت و حالت فیزیکی کود دامی دارد. معمولاً اصطبل گوسفند فاقد بستر است.
بدین لحاظ سرعت تجزیه و پوسیدگی کود گوسفندی زیاد و دوام آن در خاک کمتر از سایر کودها می باشد. کود گوسفندی را کود گرم گویند. در مرغداری ها بیشتر از خاک اره و در گاو داریها معمولاً از کاه بعنوان مواد بستری استفاده می کنند. سرعت تجزیه و پوسیدگی کاه بیش از خاک اره می باشد. و بالعکس دوام خاک اره در خاک بیش از کاه است. زیرا خاک اره از ترکیبات مقاومتری در مقایسه با کاه تشکیل شده است. بطورکلی، هر چه مقدار مواد نامطلوب مثل بذر علفهای هرز، شن، خاک، اسپور بیماریها و تخم و لارو حشرات در کود کمتر و تجزیه اولیه آن بیشتر باشد، ارزش کیفی کود بیشتر است.
پوسیدگی کود سبب می شود که از میزان بذر علفهای هرز و آلودگی به امراض و حشرات نیز کاسته شود. برای پوسیدگی اولیه کود دامی می توان آن را در شرایطی مشابه تهیه کمپوست قرارداد و یا کود دامی را مدتی قبل از کاشت در خاک مزرعه اختلاط داد. تجزیه کود در خاک و تبدیل آن به هوموس نیز مستلزم کفایت تهویه، حرارت و رطوبت در خاک می باشد این عوامل از طریق انجام عملیات مناسب زراعی تامین می شوند.
کود دامی را در زراعت گیاهان پر ارزشی مانند سبزیجات، سیب زمینی، ذرت ، پنبه و چغندر قند، به مقدار تقریبی 20 تا 50 تن در هکتار به خاک می دهند. کود دامی را معمولاً در زمان شروع عملیات تهیه بستر تا حداقل یک ماه قبل از کاشت بر سطح خاک می باشند و با وسایلی مانند گاو آهن، دیسک یا کولتیواتور با خاک سطحی و تا عمق حدود 15 سانتیمتری مخلوط می نمائید.
در زراعتهای کوچک و سنتی کود حیوانی را بصورت کپه هائی در مزرعه قرار می دهند و سپس آنرا با بیل بر سطح خاک پراکنده ساخته و با خاک مخلوط می کنند. در زراعتهای مکانیزه از دستگاه کودپاش حیوانی استفاده می نمایند. دستگاه کودپاشی حیوانی مانند یک تریلر است که در کف آن یک نوار نقاله قرار دارد. نوار نقاله کود را به سمت عقب و خارج از تریلز هدایت کرده و روی یک مارپیچ گریز از مرکز می ریزد. چرخش مارپیچ کود را به اطراف پرتاب می کند. از آنجائی که هزینه خرید، حمل و نقل و پاشیدن کود دامی بسیار زیاد است و بخصوص در زراعتهای وسیع می تواند مشکلاتی را در برنامه ریزی و زمان بندی عملیات زراعی پیش آورد، لازم است به باقی گذرادن بقایای گیاهی بر خاک و تلاش در حفظ هوموس خاک توجه کافی مبذول گردد.

شرایط مصرف کودهای حیوانی

کود دامی بلافاصله بعد از مصرف با خاک مخلوط کنید تا از هدر رفتن ازت آن جلوگیری بعمل آید.
نزدیک به زمان کاشت گیاه زراعی از کود دامی به مقدار کمتر استفاده کنید در صورت مصرف زیاد کود دامی نزدیک به زمان کاشت مشکلات تاخیر در کاشت بدلیل ایجاد شرایط بسیار مرطوب هم چنین پس از کاشت نیز بعلت آزاد سازی آمونیاک می تواند موجب گیاه سوزی در بذور و رشد گیاهچه شود.

بررسی خواص کود های دامی و کودهای فراوری شده

 فواید استفاده از کود دامی (گاوی ، گوسفندی و مرغی ) بر هیچ باغداری پوشیده نیست اخیرا كودهای دیگری به نام كودهای آلی فرآوری شده بعنوان جایگزین کود دامی قدیمی در بازار ارائه می شوند. از آنجائیکه بسیاری از باغداران راجع به استفاده از این كودها تردیدهایی دارندلذا ذیلاً به مسایلی كه باید هنگام خرید این كودها مد نظر قرار گیرد اشاره می شود :

هوموس :

- علت اصلی كه از قدیم الایام از کود دامی استفاده می شده است وجود هوموس، در این كودها است. هوموس، مواد آلی است که در نتیجه فعالیت میکروارگانیسمها تجزیه و ضمن آزاد کردن بخشی از مواد غذایی خود دچار تغییر می شوند و به خاک رنگ قهوه ای یا سیاه میدهند. سرعت فعالیت این میکروارگانیسمها به رطوبت، حرارت و هوای کافی بستگی دارد.

برخی از مزایای هوموس عبارتند از:

-   هوموس دارای ظرفیت کاتیونی بالااست که باعث افزایش اسیدیته خاک می شود.
-   هوموس ترکیبات لازم برای تشکیل و تثبیت خاکدانه ها را فراهم میکند.
-   هوموس سبب افزایش قدرت جذب آب و خاصیت آبگیری خاک می شود.
شاخص اصلی تشخیص میزان هوموس، عنصر كربن است. منظور از کربن همان مواد آلی تجزیه شده می باشد که یکی از منابع تامین مواد آلی کودهای دامی است.كربن یكی از عناصر مهمی است كه هر باغداری برای تامین آن باید تلاش نماید. مقدار ایده آل آن در خاك 3درصد است ولیكن معمولا خاكهای ما بسیار فقیرترند و میزان کربن آنها حدود 30 برابركمتر است. (حدود 0/1 درصد است ).
كربن را در خاك می توان به شكل هوموس مشاهده كرد. تمام بقایای گیاهی مملو از كربن هستند ولیكن پروسه تبدیل كربن به هوموس توسط باكتریها و تحت شرایط خاصی انجام می شود. بنابراین كودی را می توان غنی فرض كرد كه این پروسه را بخوبی طی كرده باشد و در آن هوموس تشكیل شده باشد.
یكی از شاخصهای مقدار هوموس در كود ، میزان مجموع اسید هیومیك و اسید فولیك است. حداقل قابل قبول برای مجموع این دو اسید در كودها 12درصد (براساس وزن خشك ) است. بنابراین آنچه در یك كود آلی در درجه اول اهمیت قرار دارد، میزان نیتروژن یا فسفر و امثالهم نیست بلكه میزان این اسیدها است. در درجه دوم، میزان كربن آلی آن است كه باید حداقل 25درصد (وزن خشك ) باشد. در مرتبه بعدی اهمیت ، باید عناصر میكرو و ماكرو( که درصدی در کودهای آلی موجود است و درصدی هم می تواند به آن اضافه شود) را در نظر گرفت.
 
میزان اسید هیومیك و فولیك موجود در كودهای گاوی ، گوسفندی و مرغی در یک شرایط مطلوب به شرح زیر است :
 
 
نوع كود
درصد مجموع اسيد هيوميك و فوليك براساس وزن خشك
رطوبت
20
40
24
31
مرغی(مادر يا گوشتی)
28
32
 
 
ساير عناصر ماكرو و ميكرو به ترتيب اهميت شامل پتاس ، فسفر ، نيتروژن ، روي ، مس ، بر و گاهاً كلسيم و منگنز می باشد.که بایستی در کودهای آلی لحاظ گردند.
 
 
درصدازت
درصدفسفر
درصدپتاسیم
2
1.5
2
2
1.5
2
5
3
1.5

 درصد تقریبی عناصر اصلی در انواع رایج کودهای دامی

 - نكته بعدی كه اهمیت دارد ، درصد رطوبت كود است. معمولاً 30درصد وزن کودهای دامی را آب تشكیل می دهد. این میزان رطوبت در  كودهای فرآوری شده نباید از 10درصد تجاوز كند. از طرف دیگر با توجه به اینكه معمولاً كودهای فرآوری شده باید حاوی باكتریهای مفید باشند كه انجام وظایف مشروحه فوق در خاك به عهده آنها است ، بنابراین رطوبت كود نمی تواند از این مقدار كمتر باشد.
- نكته دیگری كه در كودهای فرآوری شده باید بسیار دقت شود میزان عناصر سنگین در این كودها است. در این کودها، میزان سرب باید كمتر از ppm 50 ( قسمت در میلیون  )،كادمیوم كمتر از ppm 15و كبالت كمتر از ppm 20 باشد.
-موضوع مهم دیگری كه در هنگام مقایسه ارزش کود های دامی و کودهای فرآوری شده لازم است  مد نظر قرار گیرد، میزان ماندگاری هوموس در خاك است. حسب اظهار نظر متخصصین این رشته ، ماندگاری هوموسهایی كه از منابع گیاهی حاصل شده اند بیش از آنهایی است كه از منابع حیوانی هستند.شاید یكی از دلایل استقبال از كودهای فرآوری شده در مقایسه با کود های دامی، بدون آنكه استدلالات روشنی به لحاظ تفاوت ظاهری در كیفیت آنها باشد ، همین مطلب است. اگر چه لازم است در این موضوع بررسی بیشتری صورت پذیرد.
 به هر حال،مسلم آن است که با توجه به اینكه خاك باغهای پسته بسیار فقیرند ، میزان تغذیه با كود آلی و فرآوری شده را باید با حداقل 3 تن و حداكثر 10 تن در هكتار برنامه ریزی كرد. در این رابطه باید توجه نمود که اولاً، کود های دامی و کودهای آلی فرآوری شده بیشتر از آن که ارزش غذایی برای گیاه داشته باشند باید بعنوان اصلاح کننده ساختمان و ساختار خاک استفاده شوند  تا از این طریق جذب مواد غذایی برای گیاه آسانتر شود. به همین دلیل استفاده از کودهای آلی باید بصورت یک دوره تناوب چند ساله انجام شود. ثانیا، همانطور که بیان شد استفاده از انواع کودهای دامی برای خاک بسیار مفید است، اما اگر از کود دامی تازه استفاده شود این موضوع می تواند سبب مسمومیت گیاه شود زیرا فرآیند تجزیه این کودها در خاک انجام می شود و طی این فرآیند، گازهایی تولید می شود که برای ریشه گیاه مضر می باشند.
 
 
 

آنالیز کود دامی :

آنالیز کود دامی
 

عناوین مرتبط :