دسته بندی ها

سیستم های آبیاری

سیستم های آبیاری

 

مشاوره، طراحی و اجرای سیستم­های آبیاری

شرکت به کشت با هدف حفظ محیط زیست و ایجاد تغییرات بنیادین در بخش کشاورزی و حفظ محیط زیست از جمله منابع آب ، گروه طراحی و اجرای سیستم های آبیاری به کشت را تشکیل داده و با جذب نیروهای متخصص در این زمینه آغاز به کار نموده است و با تکیه بر تجربه، علم و تکنولوژی و با بهرهگيری از اساتید برجسته دانشگاهی و کادر کارشناسی آگاه به مسائل اجرايي، در تلاش است تا با ارائه خدمات فنی و مهندسی در بخش آب، فضای سبز و کشاورزی بتواند گامی مؤثر در بهره‌برداری مفيدتر از منابع پایه (آب و خاک) در راستای تحقق برنامه های اسناد بالادستی کشور بردارد.
  1. آبیاری موضعی شامل موارد ذیل می باشد :
    1. آبیاری قطره ای
    2. آبیاری اسپری – افشان ( خطی و نقطه ای )
    3. آبیاری بابلر – حبابی
    4. آبیاری تراوا
    5. آبیاری تیپ
    6. آبیاری مه پاش
    7. آبیاری سفالی
    8. آبیاری زیر سطحی
    9. آبیاری ثقلی کم فشار
  2. آبیاری بارانی شامل موارد ذیل می باشد :
    1. آبیاری کلاسیک
    2. آبیاری ویل مو ( غلطان )
    3. آبیاری قرقره ای
    4. آبیاری دوارمرکزی ( سنتر پیوت )
    5. آبیاری لینیر ( سیستم بارانی خطی )
  3. آبیاری هوشمند و تمام خودکار
 
سیستم های آبیاری
 
 
كشور ايران از نظرموقعيت استراتژيكي و اقليمي يكي از كشورهاي بي نظير در كره زمين است با وسعتي برابر 1648000 كيلومتر مربع از شمال تا جنوب واز شرق تا غرب داراي آب و هواي متغير با اقليم هاي متفاوت است . در كشوري با اين همه نعمات خدادادي ، نبايد فقر يافت شود . در حاليكه معضلات اجتماعي امروز ناشي از عدم بكار گيري نيروها در استفاده از اين نعمات مي باشد.
از جمعيت 70 ميليوني كشور 17 ميليون دانش آموز و ميليونها دانشجو و متخصص كه هر ساله رقمشان در حال فزوني است ، به صف جويندگان كار مي پيوندند .
24 ميليون نفر از جمعيت كشور در روستاها سكونت دارند كه شرايط بسيار دشوار گذران زندگي كرده و بسياري از آنها در حال مهاجرت به شهر ها مي باشند . آمار رشد جمعيت نشان مي دهد كه ساليا نه 5/1 ميليون فقر به جمعيت كشور اضافه شده ، بطوريكه در سال 2050 ميلا دي به 140 ميليون نفر مي رسد ، با توجه به مراتب بالا بسيار روشن است كه فوري ترين اقدام جهت بهبود اوضاع شناخت امكانات و ثروتهاي بالقوه جامعه مي باشد ، بنابراين تنها راه ممكن تقدم ، سرمایه گذاري در بخش كشاورزي مي باشد . ميزان آبي كه در حال حاضر هر ساله استحصال شده و در دسترس ما قرار مي گيرد برابر حدود 90 ميليارد متر مكعب است كه بيش از 3 درصد كل آبي است كه در سطح جهان استحصال مي گردد . مفهوم اين ارقام آن است كه ايران از نظر آب و خاك كشوري ثروتمند است . اما اراضي زير كشت آبي كشور ايران حدود 5/7 ميليون هكتار يعني كمتر از 5 درصد كل مساحت كشور است در حاليكه اراضي مستعد كشور براي كشاورزي بين 30 تا 50 ميليون هكتار بر آورد شده بعبارتي مي توان بين 20 تا 30 درصد كل مساحت كشور را زير كشت قرار داد .

با استفاده از سيستمهاي آبياري تحت فشار مي توان از تلفات آب جلوگيري كرد

از 88 ميليارد متر مكعب آب كه هر ساله استحصال مي شود حدود 83 ميليارد متر مكعب آن در بخش كشاورزي مصرف مي شود كه متاسفانه 63 ميليارد متر مكعب آن به هدر مي رود . حال مشخص شد چاره كار جلوگيري از به هدر رفتن آب است تلفات اصلي عمدتاً در داخل مزرعه است كه 70 تا 90 درصد تلفات آب را شامل مي شود .
دستيابي به راندمان آبياري باراني تا راند مان 70 درصد و راندمان آبياري قطره اي تا 95 درصد است ، يعني در سيستم آبياري باراني تا 20 درصد و در سيستم آبياري قطره اي تا 5 درصد آب تلف مي شود ، در حاليكه آبياري مزارع به روش سطحي حتي با انجام هزينه هاي گزاف و تسطيح اراضي راند مان آبياري از 50 درصد تجاوز نمي كند و در وضعيت سنتي كه اكثر اراضي كشور ما بهمين ترتيب آبياري مي شود حتي كمتر از 35 درصد مي باشد . اين بدين معني است كه اگر از روشهاي آبياري باراني و قطره اي استفاده نكنيم 65 درصد آب مزارع از بين مي رود و با احتساب آب تلف شده در كانالهاي انتقال ميزان تلفات از 75 درصد تجاوز نمي كند . لذا با استفاده از سيستمهاي آ بياري تحت فشار مي توان از تلفات آب جلوگيري كرد و به يك رشد اقتصادي كه بر اساس آن مي توان به يك توسعه پايدار اقتصادي ، اجتماعي دست يافت .

آبیاری تحت فشار :

  1. آبیاری موضعی شامل موارد ذیل می باشد :

    1. آبیاری قطره ای
    2. آبیاری اسپری – افشان ( خطی و نقطه ای )
    3. آبیاری بابلر – حبابی
    4. آبیاری تراوا
    5. آبیاری تیپ
    6. آبیاری مه پاش
    7. آبیاری سفالی
    8. آبیاری زیر سطحی
    9. آبیاری ثقلی کم فشار
  2. آبیاری بارانی شامل موارد ذیل می باشد :

    1. آبیاری کلاسیک غیر مکانیزه
    2. آبیاری کلاسیک مکانیزه
 
آبیاری تحت فشار
 

آبیاری قطره اي :

 
آبیاری قطره ای یکی از روش های پیشرفته و تکامل یافته آبیاری تحت فشار است که در آن آب به صورت قطره توسط قطره چکان به میزان لازم در اختیار درختان و انواع محصولات وجینی قرار می گیرد و فقط منطقه اطراف ریشه را خیس می کند و در واقع با مصرف حداقل آب ، نیاز آبی گیاه تامین می گردد . یعنی رساندن آب به گیاهان به مقدار کم و دفعات زیاد.
آبياري قطره اي عبارتست از پخش آهسته آب بر سطح يا زير خاك به صورت قطرات مجزا ، پيوسته ، جريان باريك يا اسپري ريز از طريق قطره چكانهايي كه در طول خط انتقال آب قرار دارند . آبياري قطره اي داراي روشها و مفاهيم متعددي مانند آبياري دريپ ، آبياري زير بستري ، آبياري فواره اي و آبياري اسپري است .

مشخصات فنی سیستم :

 قسمت اصلی کنترل ـ لوله های اصلی آبرسان ـ لوله های آبده ـ قطره چکان ها قسمت اصلی کنترل شامل قسمت های زیر می باشد : الف ـ هیدروسیکلون ، ب ـ فیلتر شن ، ج ـ مرکز کنترل ، د ـ تانک کود ، À ـ فیلتر توری در سیستم آبیاری قطره ای آب از مرکز کنترل وارد لوله های آبرسان شده و سپس از طریق لوله های فرعی به قطره چکانها رسیده و از آنجا به صورت قطره به زمین می ریزد و مرکز کنترل ، فیلترهای مختلف برای گرفتن شن ، جلبکها و ذرات معلق در آب وجود دارد .

آبیاری صیفی جات
.

آبياري دريپ :

 آبیاری دریپ
 
پخش آهسته آب برسطح خاك به صورت قطرات مجزا يا پيوسته ، يا جريانهاي باريك از حفره هاي ريز آبياري دريپ نام دارد . در بيشتر موارد آبياري دريپ و آبياري تريكل ( قطره اي ) مترادف يكديگر به كار مي روند.

 مزایای آبیاری قطره ای سوپر دریپ :

ـ فضای انبارداری و سهولت نگهداری در بین فصول رشد محصول حداقل بوده و سبک با قابلیت حمل آسان می باشد .
 
ـ اتصالات آن به صورت قطعات ساده و استاندارد موجود است و روش کارگذاری آن به صورت دستی و ماشینی بسیار ساده است .
 
ـ باعث صرفه جویی در آب ، نیروی انسانی و کود شده و کیفیت محصول را افزایش داده و همچنین هزینه آن بسیار کم است .
 
ـ جنس پلاستیکی مخصوص آن از چسبیدن جلبک ها و رسوبات معدنی جلوگیری می کند . در مقابل گرما و اشعه ماوراءبنفش ، کلیه کودهای شیمیایی ، سموم ، دفع آفات و اسپری های کشاورزی مقاوم است .
ـ قابلیت نصب روی خاک ، زیر خاک و یا حتی معلق بوده و یکنواختی آبدهی آن تا 2/99 درصد نیزمی رسد .
 
ـ قطره چکانها از اجزا لوله بوده و در نتیجه امکان جدا شدن آنها از سیستم مرتفع گردیده .
 
ـ قوی و بادوام بوده و تحت تاثیر باد قرار نگرفته و قابل استفاده تا 3 سال زراعی می باشد .
 
ـ قرقره های استاندارد به طول 1000 تا 2000 متر می باشد .
 

آبياري زير سطحی :

آبياري زير سطحی
 
پخش آهسته آب در زير سطح خاك از قطره چكانهايي با دبي در حدود آبياري دريپ ، آبياري زير بستر نام دارد . اين روش با آبياري زير زميني متداول كه در آن ناحيه ريشه گياه با كنترل سطح ايستابي آ بياري مي شود متفاوت است و نبايد اشتباه گرفته شود .

آبياري فواره ای ( بابلر ) : 

آبياري فواره ای
 
پخش آب بر سطح خاك به صورت جريان با ريك يا فواره از سوراخي با دبي بيشتر از آبدهي آبياري دريپ يا زير بستري آما معمولاً كمتر از 1 گالن بر دقيقه ، آبياري فواره اي نا ميده مي شود . دبي قطره چكان در اين آبياري از سرعت نفوذ نهايي خاك بيشتر است و ايجاد يك حوضچه براي نگهداري يا كنترل پخش آب ضروري مي باشد .

آبياري اسپری - افشان :

آبياري اسپری-افشان
پخش آب بوسيله يك اسپري يا مه پاش كوچك بر سطح خاك به آبياري اسپري معروف است . در اين روش هوا در پخش آب نقش اساسي را بعهده دارد در حاليكه در روشهاي دريپ ، فواره اي و زير بستري ، خاك عامل اصلي محسوب مي گردد .
طرز كار كلي سيستم قطره اي
در آبياري قطره اي آب از يك شبكه لوله كم فشار به صورت يك الگوي از قبل تعيين شده ، پخش مي گردد . وسيله خروج آب به خاك « قطره چكان « نام دارد . قطره چكا نها از طريق يك نازل باريك يا مسير جريان طويل ، فشار موجود در شبكه لوله را كاهش مي دهند و موجب كاهش دبي تخليه تا حدود ليتر بر ساعت مي شوند . آب بعد از خروج از قطره چكان توسط نيروها ي كاپيلارتي و ثقل در نيمرخ خاك جريان مي يابد ، بنابراين سطحي كه به وسيله هر قطره چكان خيس مي شود با عوامل محدود كننده جريان افقي آب محدود مي گردد . در سيستم هاي قطره اي دور آبياري يك روز و حتي در صورت نياز كمتر امكان پذير است .براي درختان و تا كها كه گياها ني دا ئمي با فاصله زياد از يكد يگر مي باشند ، قطره چكا نها به صورت واحد هاي ساخته شده مجزا بوده و توسط يك زايده به خط انتقال آب مرسوم به « لوله فرعي قطره جكان « ، « شيلنگ لوله فرعي « يا « لوله فرعي « متصل مي گردند .برخي قطره چكا نها به صورت لوله هاي اسپا گتي شكل بوده و چند خروجي دارند . اين امر براي افزايش سطح خيس شده با حدا قل افزايش در هزينه است . براي گياهان رديفي كمتر دائمي ما نند گوجه فرنگي ، نيشكر و تو.ت فرنگي ، لوله فرعي و قطره چكا نها را با هم به صورت يك واحد قابل جدا ساختن مي سازند كه يا سوراخهايي به فواصل 9 تا 36 اينچ دارند مانند لوله دو محفظه اي ويا ديواره هاي متخلخلي دارند كه آب ار آنها به بيرون تراوش مي نمايد . در هر دونوع سيستم قطره اي ، لوله هاي فرعي به خط انتقال آب مرسوم به )) مانفولد (( متصل مي شوند .
محاسن آبيار ي قطره اي:
آبياري قطره اي آسان ترين راه آب دادن به هر گياه مانند درختان و تاكها ست و كمبود رطوبت خاك را قبل از پيداش مكش بالاتر اثر مصرف آب به وسيله گياه از طريق تبخير و تعرق ، بر طرف مي سازد . يك سيستم آبياري قطره اي به علت كا ربرد موثر آب و نيروي كارگرداراي مزاياي آگرونوميكي ، آگروتكنيكي و اقتصادي منحصر به فرد است .

صرفه جوئي در ميزان آب و هزينه ها : آ بياري قطره اي هزينه هاي بهره برداري را كاهش مي دهد و اين مسئله اساسي در اين روش جديد است . سيستم هاي قطره اي به آب كمتري نسبت به ساير سيستم هاي متداول آبياري نياز دارد . مثلاً‌ در باغات درختان جوان ، آبياري با سيستم قطره اي تنها نصف آب مورد نياز آبياري باراني يا سطحي مصرف مي كند . با مسن تر شدن درختان ، صرفه جوئي در آب با سيستم قطره اي كاهش مي يابد ما هنوز براي بسياري باغداران آبياري موثر با سيستم قطره اي بعلت كمبود و قيمت بالاي آب ، اهميت دارد . هزينه كارگر براي آبياري را مي توان كاهش داد ، زيرا در سيستم قطره اي كافي است كه پخش آب تنظيم گرديده و سيستم به كار انداخته شود . اين تنظيم ها توسط وسايل اتوماتيكي انجام مي گيرد كه نياز به كارگر چنداني ندارد .
پخش آب بوسيله يك اسپري يا مه پاش كوچك بر سطح خاك به آبياري اسپري معروف است . در اين روش هوا در پخش آب نقش اساسي را بعهده دارد در حاليكه در روشهاي دريپ ، فواره اي و زير بستري ، خاك عامل اصلي محسوب مي گردد.

مزایای آبياري قطره اي:

آبياري قطره ای
1- آبياري قطره اي آسان ترين راه آب دادن به هر گياه مانند درختان و تاكها ست و كمبود رطوبت خاك را قبل از پيداش مكش بالاتر اثر مصرف آب به وسيله گياه از طريق تبخير و تعرق ، بر طرف مي سازد.
2- آبياري قطره اي به علت كاربرد موثر آب و نيروي كارگر داراي مزاياي آگرونوميكي ، آگروتكنيكي و اقتصادي منحصر به فرد است.
3- صرفه جوئي در ميزان آب و هزينه ها
4- هزينه كارگر براي آبياري را مي توان كاهش داد.
6- كودها را مي توان در آب آبياري تزريق نمود كه با اين كار نيازي يه نيروي كارگر براي پخش آنها روي زمين نيست.
7- از محاسن دیگر آبیاری قطره ای این است که این روش می تواند در زمین­های کشاورزی­ای که برای سایر روش­ها امکان پیاده شدن نیست به کار گرفته شود.  
8- به دلیل محدود بودن سطح آبیاری رشد علف­های هرز که معمولآ در رقابت با گیاه قرار می گیرند صورت نمی­پذیرد .
9- به دليل برقرار شدن توازن بين تبخير-تعرق و مقدار آبيارى از هدر رفتن آب به‌صورت رواناب سطحى يا نفوذ عمقى جلوگيرى مى‌شود.
10- در سيستم قطره اي مي توان از آب با شوري بيشتري نسبت به ساير روشها ي آبياري استفاده كرد.
11- مورد استفاده در خاكهاي صخره اي و شيب هاي تند و ....

عمليات زراعي آسانتر:

از آنجا كه بيشتر سطح خاك هرگز با آبياري قطره اي خيس نمي شود ، رشد علف هرز كاهش مي يابد . در نتيجه هزينه كارگر و مواد شيميايي براي كنترل علف هرز پائين مي آيد . همچنين چون با آبياري قطره اي خاك كمتري خيس مي شود ، عمليات زراعي ديگر در باغات را مي توان لاينقطع ادامه داد . مثلاً در گياهان رديفي ، فاروهائي كه كارگران روي آنها راه مي روند نسبتاً خشك و محكم باقي مي ماند .

كودها را مي توان در آب آبياري تزريق نمود كه با اين كار نيازي يه نيروي كارگر براي پخش آنها روي زمين نيست . براي اين منظور كودهاي بسيار محلولي در بازار موجود بوده و انواع خديد آنها كودپاشي از طريق سيستم قطره اي را گسترده ساخته است . بعلت كنترل بيشتر روي محل و زمان پخش كود با سيستم قطره اي ، كارايي كود پاشي افزايش يافته است .
به كارگيري آ‌ب شور:
آبياريهاي مكرر رطوبت خاك را در حدي نگهميدارد كه بين دو حالت خيلي خشك و خيلي ترنوسان نمي كند و بيشتر قسمت هاي خاك از هواي كافي برخوردار است . خيس ماندن خاك بين آبياريها ، نمكهاي موجود در محلول را رقيق تر نگهميدارد . بهمين جهت در سيستم قطره اي مي توان از آب با شوري بيشتري نسبت به ساير روشها ي آبياري استفاده كرد .

مورد استفاده در خاكهاي صخره اي و شيب هاي تند : سيستم هاي آبياري قطره اي را مي توان طوري طراحي كرد كه در هر نوع توپوگرافي به نحو موثر قا بل استفاده باشد . در اراضي صخره اي ، حتي اگر فاصله بين درختان نامنظم و اندازه آنها متفاوت باشد ، مي توان آبياري قطره اي را به نحوي موثر به كار گرفت زيرا آب بسيار نزديك به هر درخت پخش مي شود .

معايب آبياري قطره اي:

هزينه نسبتاً بالا ، گرفتگي قطره چكانها ، ايجاد شوري موضعي و پخش نا منظم و لكه لكه اي رطويت خاك از معايب اصلي سيستم هاي آبياري قطره اي بشمار مي آيند .

گرفتگي :

چون خروجي فطره چكانها بسيار ريز هستند ، ذرات معدني يا آلي موجب گرفتگي آنها مي شوند . گرفتگي باعث كاهش دبي تخليه ، غير يكنواختي پخش آب و در نتيجه صدمه به گياه مي گردد . در برخي موارد ، ذراتي در آب آبياري موجود است و قبل از ورود به شبكه لوله ها تصفيه نمي شود . در موارد ديگر ، ذرات در داخل خط لوله يا با تبخير آب از روزنه قطره چكانها بين آبياريها وارد آب مي شوند .اكسيد آهن ، كربنات كلسيم و بقاياي جلبك و ميكروبها در بعضي سيستم هاي آبياري تشكيل شده اند . تصفيه شيميائي آب منجر به حذف يا كاهش مشكل گرفتگي قطره چكانها مي گردد .

يكنواختي :

بيشتر قطره چكانها ي قطره اي داراي فشار سرويس پائيني هستند ( 3 تا 20 پي اس آي ) . اگر مزرعه داراي شيب تندي باشد ، دبي قطره چكان در خلال آبياري تا حدود 50 درصد پيش بيني شده تغيير كرده و بعد از بستن آب ، قطره چكانهاي پائين تر همچنان به تخليه آب ادامه مي دهند . برخي گياهان بيشتر و گياهان ديگر كمتر آب دريافت مي كنند .

شرايط خاك :

بعضي خاكها داراي سرعت نفوذ نهايي كافي براي دريافت دبي تخليه قطره چكانها نبوده و توليد روان آب يا شرايط ماندابي مي نمايند . با دبي تخليه 1 گالن برساعت ، خاك بايستي داراي سرعت نفوذ نهايي 5/0 اينچ بر ساعت باشد تا قطر دايره تر شده در اطراف قطره چكاناز 2 فوت تجاوز نكند . معمولاً خاكهاي شني ، بويژه با لايه بندي افقي اندك ، براي آ بياري قطره اي بسيار مناسب مي باشند . اينگونه لايه بندي براي آبياري قطره اي مفيد است زيرا حركت جانبي آب را افزايش داده و حجم بيشتري از خاك را مرطوب مي سازد . تجربه نشان داده است كه خاكهاي داراي بافت متوسط مناسب آبياري قطره اي بوده ، اما برخي خاكهاي بافت ريز روان آب توليد كرده اند .

تجمع نمك :

نمكها در سطح خاك تجمع يافته و خطر بالقوه اي براي گياه فراهم مي سازد زيرا بارانهاي سبك املاح را به ناحيه ريشه گياه منتقل مي سازد . بنابراين ، وقتي بعد از دوره تجمع نمك باران مي آيد ، آبياري بايستي طبق برنامه ادامه يابد تا به اندازه 5 سانتي متر باران وارد خاك شود و نمكها را از ناحيه ريشه گياه خارج سازد .

در خلال آبياري قطره اي ، نمكها در زير سطح خاك و پيرامون حجم خيس شده خاك با قطره جكان نيز تجمع مي يابد . خشك شدن خاك بين آبياريها موجب حركت معكوس آب خاك و اتنقال نمك از پيرامون ناحيه خيس شده به طرف قطره چكان مي گردد حركت آب بايستي هميشه دور از قطره چكان باشد تا از صدمات ناشي از نمك جلوگيري شود .

خطرات :

اگر حوادث كنترل نشده اي موجب قطع آبياري گردد ، به گياه سريعاً صدمه وارد مي شود . زيرا توان ريشه ها براي گرفتن آب و مواد غذائي به حجم نسبتاً كوچك خاك خيس شده محدود مي گردد . جوندگان لوله هاي فرعي پلي اتيلن را مي جوند براي رفع اين مشكل و كنترل جوندگان ، بايستي از لوله هاي فرعي از جنس پي وي سي استفاده كرد .

با شكستن خط لوله انتقال آب اصلي يا درست كار نكردن سيستم تصفيه ، مقداري مواد زايد وارد آب مي شود . با بروز اين گونه حوادث ، تعداد زيادي از قطره چگانها دچار گرفتگي مي شوند كه بايستي تعمير يا تعويض گردند .
1) معرفي سيستم آبياري قطره اي
در اين روش آبياري ، آب با فشار كم (حدود يك اتمسفر ) پس از گذشتن از دستگاه كنترل مركزي ( در صورت نياز توام با كود محلول ) بوسيله لوله هائي كه در سطح زمين پخش شده ، پس از عبور از قطره چكانها يي كه در محل هاي مناسب در مجاورت گياه قرار داده شده اند ، بصورت قطره قطره و بطور ممتد به اندازه نياز گياه به خاك داده ميشود .
 1 ـ 1 واحد كنترل مركزي
از دستگاههائي تشكيل شده كه آب پمپاژ شده را پس از تصفيه و افزايش كود ( در صورت لزوم ) و با كنترل دقيق ميزان دبي جريان و تنظيم فشار وارد لوله اصلي شبكه آبياري قطره اي مي نمايد .
 
1 ـ پمپ                             

2 ـ پايه شير تنظيم فشار       

3 ـ شيرتخليه هوا        

4 ـ شير كنترل                     

5 ـ تانك كود يا دستگاه تزريق كود

6 ـ شير لوله اصلي                         

7 ـ فشار سنج                               

8 ـ صافي                                     
 
9 ـ دبي سنج
 
10 ـ لوله اصلي
 
11 ـ شيرهاي قطعات ) اتوماتيك يا دستي(
 
12 ـ لوله نيمه اصلي
 
13 ـ لوله هاي لترال
 
14 ـ بست ابتدائي
 
15 ـ شيرهاي شستشو دهنده
 
16 ـ واحد كنترل

آبياری بارانی :

آبياری بارانی
در آبياری به روش بارانی ،آب با فشار در داخل يک شبکه لوله کشی شده جريان پيدا کرده و سپس از خروجی هايی که روی اين شبکه تعبيه شده و آبپاش ناميده می شوند خارج می شود. ساختمان آب پاشها طوری است که هنگامی که با فشاراز آن خارج می شود بصورت قطرات ريز و درشت درآمده و مشابه باران در سطح مزرعه ريخته می شود.به همين دليل است که سيستم آبياری به روش بارانی ناميده می شود.

انواع سیستم آبياری بارانی :

1-  آبیاری بارانی جابجا شونده (Portable)  
2-  آبیاری بارانی نيمه جابجا شونده  (Semi-Portable)
3-  آبیاری بارانی نيمه ثابت((Semi-permanent
4-  آبیاری بارانی ثابت (Permanent)
5-  آبیاری بارانی مجموعه متحرک  (Set Move)
6-  آبیاری بارانی مجموعه ثابت (Solid Set)
7-  آبیاری بارانی مجموعه متحرک دائم (Continues Move)

مزاياي آبياري باراني :

برخي از مهم‌ترين مزاياي روش آبياري باراني به‌شرح زير مي‌باشد :
1
. مقادير آب كم و دايمي مي‌تواند به‌طور مطلوب و مؤثر مورد استفاده قرارگيرد .
2
. جريان آب روي سطح خاك (رواناب) و فرسايش را مي‌توان از بين برد بنابراين روش‌هاي آبياري باراني نيازي به سيستم دفع زه‌آب آبياري ندارند .
3
. خاك‌هايي با بافت و لايه‌بندي مخلوط و متنوع مي‌توانند با اين روش آبياري گردند .
4
. در خاك‌هاي كم‌عمق كه تسطيح آنها موجب خسارت به خاك مي‌گردد، مي‌توان با استفاده از اين روش بدون انجام تسطيح، عمل آبياري را انجام داد .
5
. با اين روش زمين‌هاي با شيب زياد و تپه ماهور به‌آساني قابل آبياري هستند .
6
. آبياري با عمق كم و با دفعات زياد به‌نحو مطلوبي قابل اجراست .
7
. در زراعت‌هايي كه با روش‌هاي سطحي آبياري مي‌گردند مي‌توان تا مرحله جوانه‌زني از آبياري باراني استفاده نمود و كارآيي آبياري را افزايش داد. لازم به توضيح است كه در روش‌هاي آبياري سطحي، تلفات نفوذ عمقي در ابتداي مرحله رشد گياه بسيار بالاست .
8
. ساعات كار روزانه كارگر در هر قطعه زمين كوتاه است و اين روش به كارگر كمتري
نياز دارد .
9
. امكان استفاده از كارگران غيرماهر وجود دارد زيرا در اين روش تصميمات به‌وسيله مديران اتخاذ شده و آبيار در آن نقش مهمي ندارد.
10. با افزايش رطوبت، خنك‌كردن محيط گياه و كاهش خطر يخبندان (با استفاده از طرح‌هاي خاص) مي‌توان شرايط آب و هوايي را به‌نفع گياه تا حدي اصلاح كرد .
1
1. در برخي شرايط، انجام آبياري تكميلي براي جبران كمبود بارندگي و يا بارندگي نامنظم، عملي اقتصادي است. هم‌چنين مي‌توان براي سبز كردن غلات زودرس و يا مرتع كه با اطمينان خاطر از بارندگي، كود داده‌ شده و كشت گرديده و به‌علت عدم بارندگي سبز نشده از آبياري باراني استفاده نمود.
12. آبشويي نمك‌ها از خاك مي‌تواند به‌نحو مطلوبي انجام گيرد، لازم به يادآوري است كه راندمان آبشويي به روش آبياري باراني از روش‌هاي ديگر بيشتر است.
13. راندمان كاربرد1 آب اين روش آبياري به‌شرطي كه طراحي و اجراي آن به‌نحو مطلوبي صورت گرفته باشد، مي‌تواند بالا باشد.
14. در آبياري باراني مي‌توان از اختلاف ارتفاع موجود به‌نفع كاهش نيروي پمپاژ استفاده نمود.
15. در اين روش آبياري، امكان پخش كود و سم تا حدودي مقدور است.
16. زمان لازم براي طرح و اجراي شبكه آبياري باراني عموماً نسبت به آبياري سطحي كمتر است.

معايب آبياري باراني:

مهم‌ترين معايب روش آبياري باراني عبارتند از:

1. هزينه اوليه آن بالا است.
2. ايجاد فشار در سيستم معمولاً مستلزم هزينه است، مگر در مواردي كه از نيروي ثقل استفاده شود.
3. استفاده از جريان‌هاي با دبي زياد و متناوب، بدون داشتن استخر ذخيره، اقتصادي نيست و حتي نوسانات كم آن مي‌تواند مشكلاتي ايجاد نمايد.
4. خاك‌هاي با قابليت نفوذ كمتر از 8/3 ميلي‌متر در ساعت مناسب آبياري باراني نيستند.
5. در مناطق بادخيز و با خشكي بيش از حد، راندمان كاربرد آب به‌ميزان قابل ملاحظه‌اي
كمتر از حد معمول است.
6. كار در زمين‌هاي غير مستطيل (به‌خصوص وقتي كه سيستم آبياري مكانيزه باشد) به‌آساني صورت نمي‌گيرد.
7. كارگر فقط براي مدت كوتاهي از روز مورد نياز است بنابراين بايد براي بقيه ساعات روز به كار ديگري اشتغال داشته باشد.
8. عمليات كشاورزي بايد در فاصله زماني بين دو آبياري انجام شود.
9. روش‌هاي آبياري سطحي در خاك‌ها و شيب‌هاي مناسب، داراي راندمان آبياري پتانسيل بالاتري از آبياري باراني مي‌باشند.
10. استفاده از آب‌هاي شور به‌علت جذب نمك به‌وسيله برگ برخي از گياهان مي‌تواند باعث ايجاد مشكلاتي گردد.
11.  منبع آب بايد طوري باشد تا در مواقعي كه كمبود رطوبت خاك جبران شده و نيازي به آبياري بيشتر نيست بتوان آن‌را قطع نمود.
12.  براي به‌دست آوردن راندمان پتانسيل بالا، بايد مديريت دقيقي در اين روش اعمال گردد.
13. سيستم آبياري باراني بايد به‌وسيله متخصص كارآزموده و با در نظرگرفتن كارآيي سيستم، اندازه مناسب قطر لوله‌ها از نظر اقتصادي، مسايل بهره‌برداري و سهولت كار آبيار طراحي گردد.
 

آبياري باراني و انواع آن :

سیستم آبیاری بارانی روشی است که در آن آب تحت تاثیر فشار ایجاد شده به وسیله موتور پمپ ، وارد لوله های مسیر شده و از طریق آب پاشها به اطراف پخش می شود و انواع آن عبارتند از :
 1 ) کلاسیک
2 ) ویل مو ( غلطان )
3 ) قرقره ای
4 ) دوارمرکزی ( سنتر پیوت )
5 ) لینیر ( سیستم بارانی خطی )
آبیاری بارانی به روش کلاسیک کلاسیک ثابت :
 در این روش آبیاری پمپ و لوله های اصلی و فرعی و بال های آبیاری و آب پاشها ( کلیه اجزاء سیستم ) ثابت می باشند .
 
آبیاری بارانی
 
در این سیستم  ، به تعداد کافی بال آبیاری وجود دارد و نیازی به جابجایی بالهای آبیاری در فصل زراعی نمی باشد و با توجه به شرایط باد منطقه فواصل آبپاش را طوری تنظیم می کنند که همپوشانی کاملی ایجاد گردد . در سیستم های ثابت ممکن است بالهای آبیاری در زیر زمین کار گذاشته شده و همیشه ثابت باشند یا اینکه این بالها در ابتدای فصل رشد در روی زمینی چیده شده و در انتهای فصل رشد جمع شوند که به نوع اول سیستم های ثابت دائمی و به نوع دوم سیستم های فصلی گفته می شود. انتخاب هر یک از این دو نوع سیستم بستگی به نوع گیاه دارد .

سیستم آبیاری بارانی
 

آبیاری بارانی کلاسیک ثابت با آبپاش متحرک :

در این روش بالهای آبیاری ثابت ولی آب پاش ها متحرک می باشند . برای کاهش هزینه در این سیستم از آب پاشهای بزرگ استفاده می شود که به طور قابل ملاحظه ای از تعداد بالهای آبیاری بارانی ثابت و از لحاظ بهره برداری راحتتر و کم هزینه تر از بقیه سیستم ها با جابهـ جایی متناوب می باشند . از لحاظ عمر مفید تجهیزات و لوله های سیستم نیز بسیار مناسب و در صورتی که لوله ها در زیر زمین کار گذاشته شده باشند از لحاظ خطر سرقت نیز دارای ضریب اطمینان بالایی خواهند بود . علاوه بر این بدلیل فراهم بودن امکان نصب پایه های بلند برای آبپاش ها ، امکان آبیاری گیاهان پا بلند نیز وجود دارد . در مجموع سیستم های آبیاری بارانی با آبپاش متحرک به دلیل ویژگی ها و مزایای فوق الذکر از استقبال قابل توجهی در بین کشاورزان برخوردار گشته و گسترش بیشتری در سالهای اخیر داشته است .
 
آبیاری بارانی

 آبیاری به طریقه سیستم موتوری چرخدار یا ویل مو :

 ویل مو دستگاهی است که بر روی چرخهای آلومینیومی که از دو نیم طوقه تشکیل یافته و با استفاده از موتور بنزینی 8 اسب بخار در زمینی که شکل منظم داشته و با آبگیری از شیرهای هیدرانت توسط شلنگ برزنتی زمین را آبیاری می کند و برای زراعت های چغندر قند ، گندم ، سیب زمینی ، پنبه، سویا و ... مناسب میباشد .
 
آبیاری سیستم ویل مو
 

مشخصات فنی دستگاه :

شامل شاسی اصلی ـ موتور بنزین 8 اسب بخار ، لوله های آلومینیومی 4 اینچ ـ 12 متری ، سوپاپ ، کمربند ، وزنه،رایزر ، فواره ، نیم طوقه و چرخ کامل و شلنگ رابط تشکیل یافته است که آب پاشها به فاصله 12 متری از هم قرار گرفته است و سوپاپ ها بعد از خاتمه آبیاریشروع به تخلیه آب داخل لوله های آلومینیومی می نمایند .

نکات ایمنی :

بعد از اتمام هر آبیاری ضروری است به مدت 10 دقیقه صبر کنیم تا آب داخل لوله بطور کامل از طریق سوپاپ ها تخلیه شوند تا در زمان حرکت و انتقال دستگاه به دلیل پر بودن لوله ها از آب ، مشکل پیچش لوله حاصل نگردد و نیز برای جلوگیری از حرکت دستگاه توسط باد منطقه ضروری است با استفاده از طناب و میخ دستگاه مهار شده باشد یا اینکه بر روی چرخهای دستگاه کیسه های شنی قرار داده شود تا سیستم در امان باشد .
 
آبیاری  آبیاری
 

مزایا و معایب سیستم :

این سیستم مخصوص مزارع متوسط و بزرگ و با قدرت جابه جایی در هر زمان و انجام آبیاری به هر میزان و در هر مدت با حداقل نیروی انسانی مورد نیاز می باشد و لوله های آلومینیومی هم به عنوان محور و هم به عنوان هدایت کننده آب عمل می کند تا آب را به سر آبپاش ها برسانند و از طرفی در زمین های کاملا رسی کارآیی ندارد . چون به دلیل گلی بودن زمین به علت آبیاری در زمان حرکت دستگاه مشکل پیچش لوله ایجاد می گردد .
 

آبیاری بارانی سیستم گان یا قرقره ای :

 سیستمی است که مزرعه را به صورت نوار آبیاری می کند و نحوه کار طوری است که ارابه که در بالای آن گان ( آبپاش یا فواره ) نصب گردیده است بعد از استقرار دستگاه در ابتدای نوار ، توسط تراکتور به انتهای نوار حمل می شود. بعد از روشن شدن سیستم ، آبپاش شروع به حرکت می کند و آبپاشی انجام      می ­گیرد، ضمن آبیاری نواری ، ارابه خود به خود به طرف ابتدای نوار حرکت می کند تا آبیاری نوار به پایان می رسد. کار آبیاری به همین منوال تا انتهای مزرعه ادامه می یابد تا دور آبیاری کامل شود و محل آبگیری از شیرهای هیدرانت که در روی خط اصلی نصب گردیده اند تحقق می یابد .
 
آبیاری بارانی
 
نکات ایمنی : 1 ـ مقررات و اصول ایمنی و سلامتی در هنگام کار رعایت گردد و شلنگ ها و اتصالات فشار قوی را محفوظ داشته و ایمنی آن را مد نظر داشته باشید . 2 ـ زنجیره های ایمنی محافظ شافت پی تی او را به یک نقطه ثابت وصل کنید و از آبپاش در حال کار فاصله بگیرید . 3 ـ ماشین برای انجام هر گونه تنظیم و یا تعمیر متوقف گردد و به منظور راه اندازی یا حمل و نقل ماشین ، تنه اصلی بایستی به وسیله پین قفل ایمنی ثابت و محکم گردد . 4 ـ شیرها و دریچه های تحت فشار به آرامی باز شوند و هرگز از سرعت مجاز حداکثر 10 کیلومتر در ساعت تجاوز نگردد .
آبیاری بارانی

محاسن و معایب دستگاه :

1 ـ آبگیری از شیرهای هیدرانت یا از کانال به راحتی انجام گرفته و برای آبیاری تکمیلی مناسب می باشد . 2 ـ به دلیل سنگینی دستگاه وجود تراکتور برای حمل دستگاه و ارابه فواره دار ضروری بوده و برای کار آن در مزرعه وجود جاده دسترسی الزامی است و در زمانی که شدت وزش باد شدید است نبایستی عمل آبیاری را انجام داد .
دستگاه آبیاری بارانی دوار مرکزی ( سنتر پیوت )
 سیستم دوار مرکزی نوعی دیگر از آبیاری بارانی است که نام خارجی آن سنتر پیوت می باشد که به صورت اسپری و یا اسپیرینکر عمل آبپاشی را انجام می دهد و به صورت عقربه ساعت حرکت می نماید و زمین زراعی را به صورت دایره ای آبیاری می کند .

 مشخصات فنی دستگاه :

 تعداد دهانه در انواع مختلف : 8 ـ7ـ 6 و 5 عدد طول هر دهانه : حدودا 5/52  متر طول کل دور دستگاههای مختلف سنتر پیوت : 432 ، 5/379 ، 327 و 5/274 متر به شعاع آبیاری 435 ، 382 ، 330 و 5/277 متر

 قطر لوله :

(6 اینچ ) ـ قدرت الکتروموتورهای نصب شده در چرخها 5/1 کیلومتر ( اینچ ) ـ قدرت الکتروموتورهای نصب شده در چرخها 5/1 کیلومتر ـ قدرت الکتروموتورهای نصب شده در چرخها 5/1کیلومتر

ولتاژ دستگاه :

380 ولت و حداقل زمان چرخش یک دور دستگاه 24 ـ 21 ـ 18 و 15 ساعت بوده و عمق متوسط بارش در یک دور 88/9 میلی متر است و هم چنین دستگاه شامل سیستم دکل مرکزی ، خرپاها و میل های کششی ، تابلوی برق دهانه و کابل برق و سیستم دکل چرخ می باشد .

نکات ایمنی :

1 ـ بایستی یک نفر اپراتور  برای کار دقیق دستگاه مشخص گردد تا راه اندازی دستگاه را عهده دار باشد . 2 ـ بایستی ایستگاه پمپاژ دقیقا از نظر فشار کارکرد کنترل شود چون اگر فشار از حد مجاز ( 5/1 ) بار پایین بیاید دستگاه خاموش خواهد شد . 3 ـ جهت کار مناسب دستگاه بایستی تابلوی برق و متعلقات مربوطه به آن دقیقا بررسی و بطور منظم از آنها استفاده شود . 4 ـ مواظب باشیم که قسمت ایمنی دستگاه همیشه سالم باشد چون اگر به هر دلیل دهانه ای از حالت خطی خارج شود قسمت ایمنی عمل خواهد کرد و دستگاه خاموش خواهد شد . 5 ـ از لامپهای سیگنال روی دستگاه که 3 تا از آنها نشان دهنده وجود برق و 7 تای بقیه مربوط به مدار زمان هستند خوب مواظبت کنیم . 6 ـ بایستی کلیه قسمتهای دستگاه بعد از آبیاری دقیقا کنترل و بررسی شوند . 7 ـ در فصل زمستان بایستی کلیه جزئیات دستگاه که پر قیمت و سبک هستند پوشانده شوند تا در امان باشند .

محاسن و معایب دستگاه :

1 ـ در سطوح وسیع کارآئی بالائی دارد ، راندمان آبیاری را بالا می برد و باعث توزیع یکنواخت آب     می گردد . 2 ـ قابل استفاده برای انواع کشت هاست و در مصرف انرژی و نیروی انسانی با صرفه تر است . 3 ـ دستگاه پیچیده است بنابراین برای راه اندازی ، حفظ و نگهداری آن حضور شخصی که فنی و کاردان بوده و به کلیه جزئیات دستگاه وارد ضروری است . 4 ـ قیمت دستگاه بالاست و فقط در تعاونی ها و کشت و صنعت ها و در طرح های خیلی بزرگ قابل نصب است . دستگاه آبیاری بارانی لینیر ( خطی ) : دستگاهی است که شباهت زیادی به سنترپیوت داشته با این تفاوت که زمین زراعی را بطور خطی آبیاری می کند و محل آبگیری از کانال می باشد . مشخصات فنی ، نکات ایمنی و معایب و محاسن دستگاه تقریبا شبیه دستگاه سنترپیوت می باشد .

آبیاری مه پاش :

آبیاری مه پاش

آبیاری مدرن :

آبیاری هوشمند و تمام خودکار :
آبیاری هوشمند
 
این سیستم یکی از مدرنترین روش های آبیاری میباشد که با بهره گیری از دستگاه تایمر کنترلر توانایی اجرای برنامه های داده شده را دارا میباشد امکان نصب این سیستم در مقیاس های متفاوت از باغ های کوچک و ویلاها تا باغ های بسیار وسیع وجود دارد . این دستگاه با فرمان دادن به پمپ و فلکه ها آن ها را در زمان مقرر روشن یا خاموش کرده و با این روش کنترل تمامی ایستگاه ها به طور متمرکز و بدون نیاز به حضور شخص از ایستگاه مرکزی امکان پذیر میباشد .

مزایای استفاده از سیستم آبیاری هوشمند به روش تمام اتوماتیک

   (1 قابلیت برنامه‌ریزی سالیانه ، فصلی ، هفتگی ، روزانه و در ساعات خاص شبانه روز  
   (2
قابلیت کنترل مسیرهای آبیاری، پمپ‌ها  
   (3
امکان آبیاری هوشمند با سنسور  
   (4
صرفه‌جویی در مصرف آب  
  (5
عدم نیاز به باغبان جهت آبیاری  
  (6
امکان نصب در ساختمان‌های اداری ، ساختمان‌های مسکونی ، مجتمع تجاری ، ویلاها و گلخانه ها

دلایل استفاده از روشهای نوین سیستم های آبیاری

آب به عنوان منبع و سرچشمه حیات یکی از اصلی‌ترین عوامل رشد و توسعه در جوامع بشری و همچنین توزیع ‏گونه های گیاهی درسطح زمین به شمار می آید. ازسوی دیگربخش کشاورزی که تأمین کننده اصلی غذا، این نیاز ‏حیاتی در جهان به شمار می رود، کاملاً وابسته به منابع آبی است به طوری که بیشترین میزان مصرف آب درجهان ‏‏(حدود75درصد) به بخش کشاورزی اختصاص یافته است که این رقم درکشورهای درحال توسعه به بیش ‏از90درصدآب مصرفی میرسد. این درحالی است که درایران 92درصد آب استحصالی ازمنابع مختلف درعرصه ‏کشاورزی مصرف می‌شود و تنها کمتراز 8 درصدآن به مصارف خانگی وصنعتی می‌رسد. اما متأسفانه بایدگفت که ‏به دلیل رواج شیوه های آبیاری سنتی درکشور که از راندمان پایینی برخوردارند ، عملاً بیش از75 درصدآب ‏مصرفی دربخش کشاورزی به هدر رفته ونقش مؤثری درتولید محصول ایفا نمی‌نماید.
 
طبق آمار اعلام شده درسال‌های اخیر به دلیل کاهش نزولات جوی در ایران و برداشت بی رویه ازمنابع آب ‏زیرزمینی ، باکاهش سالانه بیش از3 میلیارد مترمکعب ذخیره آب های زیرزمینی روبرو هستیم . همچنین متوسط ‏سالانه آب های سطحی مورد استفاده دربخش کشاورزی بالغ بر240 میلیون مترمکعب است. با مقایسه حجم کل آب ‏مصرفی در بخش کشاورزی (یک میلیارد مترمکعب) و مساحت اراضی فاریاب زیرکشت انواع محصولات زراعی ‏وباغی به ترتیب 69470 و82000 هکتار مشاهده می‌شود که سالانه به طور متوسط 12 الی 13هزارمترمکعب ‏درهرهکتار از اراضی زراعی مصرف می شود. این درحالی است که با استفاده ازتکنولوژی و دانش روز دنیا در ‏زمینه آبیاری می توان تا حد زیادی ازهدر رفتن این منابع حیاتی وگرانقدر جلوگیری نمود. دراین راستا ترویج ‏استفاده ازسیستم های نوین وبه نسبت کم هزینه آبیاری و بهینه سازی مدیریت ازمنابع آب امری بسیارمؤثراست.
گرچه درسال‌های اخیراستفاده ازشیوه های آبیاری تحت فشار رشد سریعی داشته است لکن روش های آبیاری, آبیاری ‏سطحی هنوز هم رایج ترین شیوه آبیاری در دنیاست. درایران 90درصدکل آبیاری کشوربه طریق سطحی یا ردیفی ‏انجام می شود‏.
روش های آبیاری سطحی بدلیل پایین بودن سرمایه گذاری اولیه ، هزینه کم تعمیر و نگهداری و نیاز به انرژی کمتر ‏نسبت به روشهای آبیاری تحت فشار ، یکی از متداولترین روشهای آبیاری در دنیا می باشد‏.
بدآبیاریلیل ماهیت ذاتی روابط آب و خاک ، راندمان پایین و پیچیده بودن مدیریت آبیاری از عمده نقاط ضعف این ‏روش به شمار می‌آید که این ناشی از درجه اتوماسیون پایین ، عدم امکان بکارگیری ابزار و تاسیسات اندازه‌گیری و ‏کنترل جریان و از طرف دیگر نیاز به نیروی کارگری ماهر در این روش آبیاری می‌باشد . پیشرفتهای اخیر در ‏تکنولوژی روشهای آبیاری سطحی بطور قابل ملاحظه‌ای برتری سیستم‌های تحت فشار را از نظر بازدهی کاهش ‏داده و یا در برخی شرایط از بین برده است‏ .
با توجه به مشکلات و مسائلی که در استفاده از نهرهای خاکی برای آبرسانی به مزارع وجود دارد ، ایجاب می کند ‏تا دیگر روشهایی که برای این منظور می تواند به کار برده شود نیز مورد ارزیابی قرارگیرد تا ضمن حفظ مزایای ‏آبیاری سطحی ، از معایب آن کاسته گردد‏ .
روش های آبیاری تحت فشاراغلب باوجود راندمان بالا بامحدودیت های متعددی مواجهند که مانع ازکاربرد وسیع ‏آنها شده است . استفاده ازاین روش ها پیش زمینه های متعددی را می‌طلبد. ازجمله نیاز به یکپارچه سازی اراضی ‏کشاورزی ، سرمایه گذاری کلان دولتی و خصوصی ، با صرفه‌تر شدن کار کشاورزی برای تولیدکننده . برخی ‏محدودیت های ذاتی این سیستم ها نظیرعامل گرفتگی و عامل شوری. به همین دلیل نیز روش های آبیاری تحت فشار ‏تاکنون نتوانسته اند در کشور جایگزین روش های آبیاری سطحی شده ودر مقیاس وسیع مورد استقبال قرارگیرند .

وسائل بكار رفته در دستگاه كنترل مركزي عبارتند از :

الف ـ انواع صافي هاي آب : صافي توري ، صافي سيكلوني ، صلفي شن
ب ـ انواع وسا يل ا ندازه گيري ميزان جريان ، شيرهاي خودكار كنترل حجمي ، كنتور آب ، شيرهاي خودكار كنترل زما ني ، شيرهاي يكطرفه و در سيستم هاي مدرن آبياري وسا ئل بصورت كا مپيوتري جهت كنترل و قطع و وصل شيرهاي آب قطعات آبياري بصورت اتوما تيك و با برنامه ريزي كامپيوتر ي
ج ـ دستگاه تنظيم كننده فشار
د ـ شير تخليه هوا
ه ـ دستگاه تزريق كننده : تانك كود ، جهت مصرف كود
1 ـ 2 لوله هاي اصلي و لوله هاي نيمه اصلي
اين لوله ها معمولاً از جنس پلي اتيلن يا P . V . C يا آزبست مي باشند ، لوله اصلي آبرا از دستگاه كنترل مركزي به لوله هاي نيمه اصلي مي رساند ( اين لوله ها در عمق مناسب در خاك قرار داده مي شوند ) .
1 ـ 3 لوله هاي رابط
جنس اين لوله ها معمولاً‌ از پلي اتيلن و بندرت از P . V . C ميباشد كه در عمق مناسبي از خاك قرار گرفته و آب را از لوله هاي نيمه اصلي ( يا اصلي ) گرفته و در لوله هاي فرعي كه در سطح خاك و در امتداد رديفهاي كشت قرار دارند پخش ميكند .
1 ـ 4 لوله هاي فرعي يا لترالها
اين لوله ها از جنس پلي اتيلن نرم بوده كه قطره چكا نها در محلهاي مناسبي روي آن نصب مي گردد .
1 ـ 5 قطره چكانها
روي لوله هاي فرعي نصب شده اند . نقش اصلي قطره چكا نها شكستن فشار آب داخل لوله فرعي و ريزش آن بصورت قطره قطره روي خاك مي باشد .
1 ـ 6 لوله هاي فرعي قطره چكا ني
در بعضي مواقع نقش لوله هاي فرعي و قطره چكانها در هم ادغام شده و در حقيقت لوله هاي فرعي با سوراخها ئيكه در آن تعبيه مي شود و يا از ماده متخلخلي كه ساخته مي شود نقش قطره چكانها را نيز ايفاء ميكند .
1 ـ 7 بست ابتدا ئي و انتها ئي
بست ابتدا ئي نوعي اتصال پلي اتيلني مي باشد كه لوله فرعي را به لوله رابط وصل مي كند و بست انتهائي انتهاي لوله را مي بندد .
1 ـ 8 اتصا لات
لوله هاي پلي ا تيلن بوسيله جوش و يا اتصا لات مخصوص بهم متصل ميگردد .
1 ـ9 فشار شكن
وسيله اي است كه در صورت نياز براي كاهش فشار آب در ميسر جريان قرار داده ميشود . فشار شكن داراي مكانيسم مخصوصي است كه افزايش فشار آب بيش از حد مجاز در ورودي خود را كاهش ميدهد ، بطوريكه بعد از فشار شكن فشار آب هميشه ثابت مي ماند .

ب ـ 2 انواع آرايش قطره چكانها و سطح خيس شده

در روش آبياري قطره اي تمام سطح زمين مرطوب نميگردد بلكه درصدي از آن خيس مي شود كه آنرا سطح خيس شده ( P W ) مي نامند . مقدار PW به سطح خيس شده توسط هر نقطه ريزش آب ( A W ) ، تعداد نقاط ريزش و آرايش نقاط بستگي دارد .

تعداد نقاط ريزش و انواع آرايش قطره چكانها در روي لوله هاي فرعي

بطور كلي هر چه نقاط ريزش آب ( تعداد قطره چكانها ) بيشتر باشد و قطره چكانها با آرايش مطلوبتري استقرار داده شوند سطح خيس شده ( P W ) ) بيشتر بوده ولي سيستم گرانتر خواهد بود . براي اقتصادي بودن طرح مي توان بجاي استفاده از قطره چكانهاي ساده ( داراي يك نقطه ريزش آب ) از قطره چكانهاي چند شاخه ( داراي چندين نقطه خروج آب ) استفاده كرد .

در اينجا پنج نوع استقرار قطره چكان كه تاكنون معمول بوده و بيشتر مورد استفاده قرار ميگردد توصيه ميگردد :

ـ آرايش مستقيم يك رديفه

در اين نوع استقرار براي هر رديف كاشت يك رديف لوله فرعي اختصاص يافته و قطره چكانها با فواصل ( معمولاً مساوي ) روي آن قرار ميگيرند . حاصل كار ايجاد يك نوار مرطوب ( نسبتاً همگن ) در طول رديف كشت خواهد بود .

اين روش آرايش يك آرايش ساده اي است كه كار گذاري آن براحتي انجام ميگيرد . مخصوصاً اگر از قطره چكانهاي داخل خط A و يا از لوله هاي فرعي قطره چكاني استفاده سود ، مي توان آنرا براحتي نصب و بسهولت جمع آوري نمود . بطور كلي اين آرايش در كشت هاي رديفي گياهان يكساله كه در آن نياز به ايجاد نوار مرطوب در طول رديف كشت است مناسب و قابل توصيه مي باشد . در باغات با فاصله كشت زياد درختان در روي رديف ، امكان عدم استفاده ريشه از نوار مرطوب شده در فاصله بين درختان روي رديف وجود دارد ، بنابراين در فاصله كاشت درختان ( در روي رديف ) بيش از 6 متراين آرايش توصيه نمي شود .

در اين حالت استفاده از روشهاي آرايشي لوپ ( حلقه اي ) با استفاده از قطره چكانهاي چند شاخه اي در اطراف درخت مورد توصيه است .

ـ آرايش مستقيم دو رديفي

اين آرايش در باغات ميوه مسن ، مخصوصاً موقعيكه نوع درختان كشت شده داراي زيشه هاي توسعه يافته و پراكنده اي است توصيه ميگردد . در اين روش آرايش قطره چكان چنانكه مشاهده ميگردد از دو رديف لوله فرعي و در دو طرف رديف كاشت استفاده مي شود .

براي كسب حداكثر سطح خيس شده فاصله لوله طرفين رديف كشت بايستي تا حدي زياد باشد كه ميزان P W براي فاصله قطره چكانهاي مورد نظر كمتر از 100 % نشود .

ـ آرايش قطره چكانهاي چند شاخه اي

در اين آرايش براي هر رديف از كاشت درختان فقط يك لوله فرعي بكار مي رود ولي بجاي استفاده از قطره چكان ساده ( با يك خروجي آب ) از قطره چكان با چندين خروجي آب استفاده ميشود .

ممكن است براي هر درخت يك عدد قطره چكان كه داراي 6 شاخه خروجي است بكار رود و يا دو عدد قطره چكان با 4 شاخه خروجي و يا سه عدد قطره چكان هر كدام با دو شاخه خروجي مورد استفاده قرار گيرد بهر حال تعداد قطره چكانها و همچنين تعداد شاخه ها قابل تغييراند در اين آرايش بايستي سعي شود نقاط ريزش در بيشترين فاصله ممكن كه سطح خشكي در بينشان ايجاد نگردد قرار داده شود تا يدينوسيله حداكثر سطح خيس شده بدست آيد . در مقايسه با استقرار لوله فرعي دو رديفه اين آرايش ارزانتر مي باشد ولي اشكال عمده آن ثابت كردن نقاط ريزش و مشكلبودن نصب ، جمع آوري و نگهداري اين نوع آرايش است .
آرايش قطره چكانها بصورت زيگزاك
در اين نوع آرايش براي هر رديف يك عدد لوله فرعي قرار داده مي شود ولي در كنار درخت ، لوله دور زده و به ميسر خود ادامه ميدهد . قطره چكانها معمولاً فقط در اطراف درخت استقرار مي يابد .

اين نوع استقرار بدليل مشكلاتي كه در نصب و همچنين جمع آوري و نگهداري لوله هاي فرعي ايجاد مي نمايد كمتر از ساير روشها كاربرد دارد .
آبياری بارانی
در آبياری به روش بارانی ،آب با فشار در داخل يک شبکه لوله کشی شده جريان پيدا کرده و سپس از خروجی هايی که روی اين شبکه تعبيه شده و آبپاش ناميده می شوند خارج می شود. ساختمان آب پاشها طوری است که هنگامی که با فشاراز آن خارج می شود بصورت قطرات ريز و درشت درآمده و مشابه باران در سطح مزرعه ريخته می شود.به همين دليل است که سيستم آبياری به روش بارانی ناميده می شود.گرچه روش بارانی اساسا برای آبياری مزارع و باغات ابداع گرديد اما از اين روش برای اهداف ديگر هم استفاده می شود که مهمترين آنها عبارتند از:
ساختمان آب پاشها طوری است که هنگامی که با فشاراز آن خارج می شود بصورت قطرات ريز و درشت درآمده و مشابه باران در سطح مزرعه ريخته می شود.
خش کودهای مايع در سطح مزرعه

برای دفع پساب حاصله از تصفيه خانه های فاضلاب در سطح اراضی

برای آبپاشی روی گياه به منظور حفاظت آنها در مقابل سرما و يخبندان

برای تعوِق انداختن زمان تشکيل غنچه و گل

برای مرطوب کردن سطح خاک و جلوگيری از فرسايش بادی

برای کمک به جوانه زدن بذرها

برای کنترل محيط وخنک کردن خاک وگياه و هوای اطراف آن
در آبياری به روش بارانی ،آب با فشار در داخل يک شبکه لوله کشی شده جريان پيدا کرده و سپس از خروجی هايی که روی اين شبکه تعبيه شده و آبپاش ناميده می شوند خارج می شود.

 

رطوبت گلخانه :

رطوبت یعنی تمرکز بخار آب در هوا در یک لحظه مشخص، این تمرکز دچار افزایش و کاهش می شود. نیاز گیاهان به رطوبت با یکدیگر متفاوت است. هنگامیکه این رطوبت در گلخانه نوسان داشته باشد گیاهان دچار استرس شده که نه تنها در تولید و راندمان آنها تاثیر گذار است بلکه ممکن است موجب مرگ آنها نیز بشود.
رطوبت مطلق مقدار بخار آب موجود در یک حجم مشخص از هوا می باشد که در صورتیکه هوای بیرون گلخانه ثابت باشد، در داخل گلخانه در طی بیست و چهار ساعت تغییر محسوسی ندارد. رطوبت مطلق در واحد مقدار گرم آب در سانتیمتر مکعب هوا اندازه گیری می شود. هوا نمی تواند مقدار نامحدود آب را در خود نگه دارد، این مقدار به دمای هوا بستگی دارد که با افزایش دما افزایش و با کاهش دما کاهش می یابد تا زمانیکه به حد اشباع برسد.نقطه اشباع هوا نقطه ایست که یک حجم هوا، در یک دمای ثابت، مقدار بخار آبی را در خود نگه میدارد که بیش از آن قادر به جذب بخار نبوده و در این نقطه بخار آب تقطیر می شود که همان پدیده کندانساسیون در گلخانه هاست که با تغییر دما تغییر می کند. رطوبت نسبی عبارتست از نسبت رطوبت مطلق به نقطه اشباع، یعنی نسبت بین  مقدار بخار آبی که هوا در یک دمای مشخص در خود نگه می دارد به حداکثر مقدار بخار آبی که می تواند در خود نگه دارد.
برای مثال در صورتیکه در دمای 20 درجه، رطوبت مطلق برابر  با 15 گرم آب در یک متر مکعب هوا باشد، با توجه به اینکه نقطه اشباع رطوبت در دمای 20 درجه 2/17 است، رطوبت نسبی اینگونه  محاسبه می شود:          87/0=2/17 /  15
  بخاطر سهولت در محاسبات و حذف اعداد اعشاری، رطوبت اشباع 100 در نظر گرفته می شود، بنابراین بجای 87/0، رطوبت نسبی 87% عنوان می شود.

عواقب ازدیاد رطوبت در گلخانه ها :

•    کاهش رشد گیاهی بدلیل کاهش تعرق
•    افتادن گلها
•    افزایش بیماری ها
•    کندانساسیون

عواقب کمبود رطوبت :

•    خشک شدن بافت ها
•    کاهش رشد بدلیل کاهش تعرق بعلت بسته شدن روزنه ها
•    لقاح ناقص و افتادگی گل ها

سیستم فیلتراسیون آبیاری قطره ای چیست و چه کاربردی دارد؟

سیستم فیلتراسیون نقش بسیار مهمی را در تأمین و کنترل کیفیت آب در آبیاری قطره ای ایفا می کنند. فیلترها وسایلی هستند که ذرات معلق موجود در آب آبیاری سیستم قطره ای را از آن جدا می کنند.  از سیستم فیلتراسیون به منظور حذف ذرات معلق و شناور در آب استفاده می کنند. در صورت نبود ایستگاه فیلتراسیون آبیاری قطره ای، این ذرات معلق وارد مسیر سیستم آبیاری شده و در انتها به قطره چکان های می رسند که باعث گرفتگی آن ها می شوند.
جدی ترین مسآله در نگهداری سیستم های آبیاری قطره ای مسدود شدن قطره چکان هاست. روزنه های قطره چکان در مقایسه با نازل آبپاش ها بسیار کوچک ترند و خطر انسداد و گرفتگی آن ها به واسطه مواد معلق آب و حتی باکتری های موجود در آن وجود دارد. گرفتگی قطره چکان ها باعث می شود که آب به درستی به گیاه نرسد و خسارات زیادی به محصولات وارد شود. موادی که موجب مسدود شدن و گرفتگی قطره چکان می شود عبارتند از :
*- مواد فیزیکی به صورت معلق
*- مواد بیولوژیکی مانند جلبک ها و باکتری ها
به همین منظور وجود ایستگاه فیلتراسیون در آبیاری قطره ای برای جلوگیری از ورود مواد ناخواسته به داخل سیستم و گرفتگی قطره چکان ها لازم است. انواع فیلتر ها در آبیاری قطره ای عبارتند از:
1- فیلتر شنی         2- فیلتر هیدروسیکلون             3- فیلتر دیسکی            4- فیلتر توری
 
آبیاری قطره ای
 
از فیلتر هیدروسیکلون در مواقعی استفاده می شود که آب مستقیماً از چاه استخراج می شود و استخر وجود ندارد. آب پس از خروج از چاه وارد ایستگاه فیلتراسیون و هیدروسیکلون شده، پس از تصفیه وارد سیستم آبیاری قطره ای می شود. معمولاً در ایستگاه های فیلتراسیون یا از تانک فیلتر شنی استفاده می شود یا از هیدروسیکلون و استفاده همزمان آن ها رایج نیست.
طراحی سیستم های آبیاری
 
 
انواع سیستم های آبیاریانواع سیستم های آبیاریسیستم های آبیاریانواع سیستم های آبیاریانواع سیستم های آبیاریانواع سیستم های آبیاری
 

یک سیستم آبیارى استاندارد چه ویژگیهایی دارد

سیستم آبیارى استاندارد بایستی دارای شرایط زیر باشد :
1. آب را به‌صورت یک‌نواخت در سطح مزرعه پخش نماید.
2. به لحاظ اقتصادى مقرون به صرفه باشد.
3. سیستم باید طورى طراحى و اجراء شود که در آن از مصالح و فن‌آورى‌هاى مناسب استفاده شده باشد و نگهدارى آن نیز به سادگى صورت گیرد.
4. در زمان مورد نظر مقدار آب مورد لزوم را به مزرعه برساند.
5. با شرایط آب و هوایی، محیطی، اجتماعى و فرهنگى زارع متناسب باشد.
6. در تضاد با مسائل زیست محیطى نباشد.
7. از پیچیدگى‌ کمترى برخوردار بوده و حتى‌الامکان کار کردن با آن ساده باشد.
در صورتى‌که یک سیستم آبیارى از ویژگى‌هاى فوق برخوردار باشد مى‌توان به کارآیى و پایدارى آن امیدوار بود در غیر این‌صورت همان‌گونه که شاهد شکست بسیارى از طرح‌هاى آبیارى بوده‌ایم موفقیتى از آن کسب نخواهد شد.